Mae Chaem Art & Culture

บ้านเก่าพญาเขื่อนแก้ว

ที่ตั้ง : บ้านอาราม ม. 4 ต.ท่าผา อ.แม่แจ่ม

พิกัด : 18.478439, 98.373043

ในสมัยที่เมืองแจ๋มหรือเมืองแม่แจ่ม ปกครองโดยระบบพญาครองเมือง เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ได้ส่งเครือญาติจากเชียงรายชื่อ พญาเขื่อนแก้วมาปกครองเมืองแจ๋ม เมื่อสิ้นพญาเขื่อนแก้วแล้ว พญาไจยผู้เป็นบุตรเขยจึงปกครองเป็นพญาคนสุดท้ายของเมืองแม่แจ่ม สถานที่ที่พญาเขื่อนแก้วและพญาไจยตั้งบ้านเรือนอยู่คือ บ้านอาราม หมู่ที่ 4 ตำบลท่าผา

แม่อุ๊ยนาค คิดสม และแม่อุ๊ยติ๊บ โอบอ้อม (ถึงแก่กรรมแล้ว) เล่าว่า ต่อเมื่อสิ้นบุญพ่อหม่อน(ทวด)แล้ว พ่ออุ๊ยเวย – แม่อุ๊ยเมืองใจ๋ ทะบุญ พ่อและแม่ของแม่อุ๊ยนาคกับแม่อุ๊ยติ๊บ จึงรื้อเรือนหลังใหญ่ออกแล้วนำไม้เก่าปลูกเรือนใหม่ให้หลังเล็กลง ลูกๆทุกคนก็ยังอยู่รวมกัน จนกระทั่งลูกๆเริ่มออกเรือนไปจนเหลือครอบครัวของแม่อุ๊ยนาคและแม่อุ๊ยติ๊บ พ่ออุ๊ยเวยจึงแบ่งเรือนเป็น 2 หลัง แบ่งที่ดินออกเป็น 2 ส่วน ให้แม่นาคอยู่ทางเหนือ แม่ติ๊บอยู่ที่เดิม โดยปลูกบ้านหลังใหม่อยู่ใกล้ๆกันในที่ดินที่แบ่งกันแล้ว บ้านแม่นาคเลขที่ 8 บ้านแม่ติ๊บเลขที่ 7 สิ่งที่ทั้ง 2 คนเก็บจากเรือนหลังเก่าไว้เหมือนกันคือ “หำยนต์” หรือ แผ่นไม้แกะสลักเหนือบานประตูห้องนอน เอาติดด้านบนของประตูหลังเรือนที่ขึ้นจากบันได เพื่อป้องกันเภทภัยร้ายไม่ให้มาเบียดเบียน

พ่ออุ๊ยหนานปั๋น โอบอ้อม เล่าเพิ่มเติมว่า พ่ออุ๊ยได้มาอยู่กับแม่อุ๊ยติ๊บเมื่อปี พ.ศ.2499 บ้านก็เก่าไม้ผุพังซ่อมแซมไม่ได้แล้ว จึงเริ่มหาไม้โดยจ้างช้างชักลากไม้มาให้ ถึงเดือนมีนาคม พ.ศ.2511 จึงเริ่มปลูกบ้านจ้างสล่าปันจันทิมา กับพ่อหนานไจย โอบอ้อม พี่ชายพ่ออุ๊ย ค่าจ้าง 2 คน 2,500.-บาท สร้างบ้านเสร็จขึ้นบ้านใหม่เดือนพฤษภาคม พ.ศ.2511 ที่สร้างได้เร็วเพราะเตรียมไม้ไว้ก่อนทั้งหมด สิ่งที่ได้สืบทอดจากบ้านหลังเดิม คือ “หำยนต์” ที่ติดไว้ด้านบนประตูหลังบ้าน