ดอนศาล

ดอนศาล

ที่ตั้ง : บ้านอาราม ม. 4 ต.ท่าผา อ.แม่แจ่ม

เมืองแจ๋ม หรือเมืองแม่แจ่มในอดีต การปกครองขึ้นกับนครเชียงใหม่ เป็นแคว้นหนึ่งของแขวงจอมทอง เจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ส่งเครือญาติคือพญาเขื่อนแก้วจากเมืองเชียงรายมาเป็นเจ้าเมือง ส่วนผู้นำหมู่บ้านให้มีตำแหน่ง “ขุน” และ “ท้าว” ปกครองอันดับรองลงมา เมื่อสิ้นพญาเขื่อนแก้ว “พญาไจย”ลูกเขยพญาเขื่อนแก้วได้ขึ้นเป็นเจ้าเมืองแจ๋มคนสุดท้าย พญาเขื่อนแก้วและพญาไจยตั้งบ้านเรือนอยู่ที่บ้านอาราม จึงตั้ง“ศาล” หรือที่ทำการไว้ใกล้บ้านสะดวกเพื่อแก่การทำงานที่บ้านอาราม หมู่ที่ 4 ตำบลท่าผา

เมื่อรัฐบาลสยามได้เข้ามาปกครองล้านนา เมืองแม่แจ่มก็ถูกเปลี่ยนแปลงการปกครองด้วย จากระบบพญาเจ้าเมืองเป็นระบบมณฑลเทศาภิบาล และได้ส่ง “นายชื่น” เจ้าหน้าที่รัฐคนแรกเข้ามาตั้ง “ศาล” (สมัยก่อนชาวบ้านเรียกอำเภอว่า “ศาล”) หรือที่ว่าการอำเภอขึ้นที่บริเวณเดิม คือที่บ้านอารามในปี พ.ศ.2447 และแต่งตั้ง “กำนัน”ปกครองในแต่ละตำบล จัดเก็บภาษีชายฉกรรจ์อายุ 16 – 80 ปี คนละ 4 บาทต่อปี สร้างความเดือดร้อนให้กับชาวบ้านที่ยากจนอยู่แล้ว กลุ่มอำนาจเดิมคือท้าวอินทร์กับท้าวพรหม(หลานพญาเขื่อนแก้ว)ร่วมกับชายฉกรรจ์ที่มีคาถาอาคมจึงบุกไปฆ่า “นายชื่น”ที่ “ศาล”เอาศพโยนลงบ่อน้ำแล้วจุดไฟเผาศาล

เมื่อเหตุการณ์คลี่คลายลง ทางรัฐบาลสยามได้ส่ง “ท้าวสุดสนิท”เข้ามาเป็นนายอำเภอแม่แจ่ม และย้ายที่ตั้งจาก “ศาล”เดิม ไปอยู่ที่ตำบลช่างเคิ่ง ย้ายไป – มาหลายครั้งจนสุดท้ายมาตั้งอยู่ ณ ที่ว่าการอำเภอแม่แจ่ม ปัจจุบัน ที่ตั้งของ “ศาล”เดิมเป็นที่ดอน ชาวบ้านจึงเรียกว่า “ดอนศาล”

เดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2553 นายวิจิตร หลังสัน นายอำเภอแม่แจ่มขณะนั้น ได้อ่านหนังสือ “เล่าขานตำนานเมืองแจ๋ม”และทราบว่าเคยมีอำเภอเดิมตั้งอยู่ที่หมู่ที่ 4 ตำบลท่าผา จึงแต่งตั้งคณะกรรมการออกสำรวจที่ดิน ปรากฏว่าที่ดินยังเหลืออยู่เกือบ 2 ไร่ จึงให้ที่ดินอำเภอออกโฉนดเป็นที่ราชพัสดุ และได้ร่วมกับเทศบาลตำบลท่าผาก่อสร้างอาคารจำลองที่ทำการอำเภอเดิมขึ้นไว้ 1 หลัง เพื่อเป็นแหล่งเรียนรู้ทางด้านประวัติศาสตร์ และเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงวิถีชีวิตวัฒนธรรมของเมืองแม่แจ่มอีกแห่งหนึ่ง การดำเนินถึงปัจจุบัน (พ.ศ.2556)ยังไม่แล้วเสร็จ

เพิ่มข้อมูลโดย : admin
แก้ไขเมื่อ : 08 ธ.ค. 2563 14:59